H
|
oa được sinh ra và lớn lên ở
thôn Bến Đá, quận Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị ; đây là tỉnh địa đầu giới tuyến
ngăn cách hai miền Nam Bắc Việt Nam bằng chiếc cầu oan nghiệt Hiền Lương (còn
gọi là cầu Bến Hải). Bên kia cầu phía Bắc là phần đất của phe Cộng Sản. Bên nầy
cầu phía Nam là phần đất của người Việt Quốc Gia theo khối thế giới Tự Do. Đời
sống thôn Bến Đá tuy được tự do, nhưng vùng nầy “đất cày lên sỏi đá ”. Lại nữa “Trời
đày cơn lụt mỗi năm, mùa Đông thiếu áo, mùa Hè thời thiếu ăn…”
<!>
<!>
Tất cả những nỗi khổ trong
dân gian, người dân ở đây gánh chịu hết. Ca sĩ Duy Khánh, một người của Quảng
Trị đã diễn tả tuyệt vời trong ca khúc “ Tiếng Sông Hương ”của nhạc sĩ Phạm Đình Chương. Từ đầu Hạ đến cuối
Thu, làng Bến Đá vốn thuần nghề nông, nên mãi nghèo xơ xác. Với con trâu đi
trước cái cày theo sau là
phương tiện sinh sống của dân làng. Nó đem lại từng hạt
lúa trăn trở cho dân quê chân lấm tay bùn. Ngoài ra từng vồng khoai sắn, đậu mè
góp cho cái bao tử vốn xẹp lép được căng ra chút đỉnh. Khí hậu ở đây quá khắc
nghiệt, đất đai cằn cỗi.
Nguồn thu hoạch không được
bao nhiêu, dù dân làng đã đổ biết bao mồ hôi nước mắt tưới lên ruộng đồng. Mùa
Hè, khí trời nóng bức làm người và vạn vật uể oải, cây cối thiếu nước ủ rũ,
ruộng lúa nức nẻ. Hoa cũng như mọi người đã dùng những chiếc quạt mo để đem
chút hơi mát đến, hay trốn chạy cái nóng dưới những tàn cây râm mát...
Những trận gió Nam Lào nóng
hổi thổi về miền Trung khô cằn. Gió đem theo cát bụi mịt mù, thổi rào rào trên
những mái nhà tôn. Con người như khô kiệt, buổi trưa trăn trở tìm hơi mát trên
những tấm phản gỗ ướt đẫm mồ hôi. Cơn gió nóng không buông tha giường chiếu. Sờ
vào nơi nào cũng cảm thấy nóng hôi hổi. Sửu cũng như những người đàn ông con
trai trong làng cởi trần, quạt phành phạch cố xua đi cơn nóng phừng phực như
trêu ghẹo sức chịu đựng người dân quê lam lũ, nghèo khổ... Dù mệt mỏi sau khi
làm việc vất vả, nhưng mọi người không muốn ngả lưng nghỉ ngơi...
Thập niên 60, về đêm, làng
Bến Đá chìm trong bóng tối với những ngọn đèn dầu hiu hắt. Những đêm trăng
sáng, khung cảnh vui hơn. Tiếng cười khúc khích của các cô thôn nữ trổi lên
không ngớt. Những câu hát đối đáp của trai gái làm vơi bớt sự mệt nhọc của công
việc đồng áng: tuốt nếp, đạp lúa, giã gạo… Bến Đá nói riêng, Quảng Trị nói
chung hay cả miền Trung có bốn mùa rõ rệt...
Mùa Đông thì ôi thôi buồn thúi ruột, mưa rả
rích, mưa dầm mưa dề đến thối cả đất. Người và vật co ro trong những chiếc áo
lạnh sờn vai. Sửu cũng như mọi người trong làng che mưa bằng những cái tơi chằm
bằng lá lụp xụp, gió bề nào che bề đó không đủ mời gọi chị mưa đi chỗ khác
chơi.
Mọi người ra đường, những hàm
răng thường đánh lặp cặp vào nhau đến tê tái làn da xám ngắt, những đôi chân
run run, xiêu vẹo trơn trợt trong vũng bùn nhắc lên không nổi. Đôi bàn tay
xương xương, vuốt khuôn mặt hốc hác đầy nước mưa như dòng lệ không ngừng chảy
trong tâm cang phát ra… Nhưng càng khổ hơn với cái lụt ào ào đến viếng không cần
mời gọi. Hoa hay ra bờ sông thăm dò mực nước sông mấp mé bến đường để rồi thông
báo cho bà con làng xóm chuẩn bị đối phó với « Thần Lụt ». Thế rồi
nước ào ào thi nhau vào nhà, Hoa xắn quần xắn áo lội bì bõm phụ cha mẹ dời vật
dụng trong nhà lên cao hơn. Ông Sửu gác mấy cây ván trên đòn dông nhà hối thúc
vợ con « Mẹ con bây phụ chuyển những vật dụng, nồi niêu son chảo cho tôi
nếu không muốn cái sản nghiệp nhỏ nhoi, đồ đạc bị ướt hay nước lụt cuốn trôi
đi... »
- Ông à ! Hoa, con
ơi ! Chúng mình phải thu xếp vật dụng cần thiết, áo quần để phòng mang
theo đò đi cứu dân làng khi lụt lên quá cao để đi trú ẩn những nơi cao như nhà
ga, chùa trên núi... Giọng bà Sửu lo lắng cất lên.
Hoa u buồn góp chuyện « Khổ ơi là
khổ ! không những bị lụt, mà hàng năm cơn bão cũng không tha và đã gieo
bao tai họa khốn khổ cho quê hương nghèo đói của mình nữa... »
Là vùng địa đầu của miền giới
tuyến, làng Bến Đá không tránh được bao bom đạn chiến tranh tàn phá khốc liệt.
Đêm đêm vọng về những tràng đạn pháo, đại liên… Những ánh hỏa châu lập lòe như
ánh sáng đom đóm trong những đêm tối trời xa vắng. Những tiếng rền trời đinh
tai nhức óc của từng đoàn máy bay xuyên ngang vùng giới tuyến rồi cũng quen tai
cho những khuôn mặt già nua ngơ ngác.
Tiếng thở dài bất tận suốt
đêm thâu và trăn trở cho cuộc sống dân nghèo. Tuy vậy sức chịu đựng trước
nghịch cảnh thiên tai vẫn tiếp diễn, tiếp diễn… Số phận hẩm hiu vẫn hằn in trên
từng nét mặt dân làng và như bánh xe quay theo thời gian. Trong một năm, dân
làng, cây cỏ cảm thấy nhẹ nhỏm với nàng Xuân tươi cười xuất hiện. Gần tiết Xuân
hơi se lạnh, rồi Tết đến đem bao niềm vui cho trẻ thơ trông ngóng tấm áo mới,
thay cho những áo quần đã chắp vá cũ mèm. Cái rộn ràng của tiếng Xuân, xóa đi
bao sợ sệt của đám trẻ trong cơn hốt hoảng vì bom đạn chiến tranh, khiến chúng
phải nép vào lòng mẹ tìm hơi ấm và sự che chở của tình thương.
Bến Đá đó đất khô cằn sỏi đá,
Cạnh bờ sông ít ruộng lúa nương dâu
Người dân sống hiền hoà trong mái lá,
Làng tôi nghèo, vùng hoả tuyến địa đầu,
Làng tôi nghèo, vùng hoả tuyến địa đầu,
Bến Đá tôi, dân tình luôn khốn khổ,
Vẫn trụ mình bám đất giữ quê hương,
Sát nách giặc, nên ngày đêm máu đổ!
Đành xa quê, nhiều kỷ niệm buồn thương!…
Hoa, cô bé gái đầu lòng trong số bảy con của ông bà
Sửu. Gia đình sinh sống bằng nghề nông
của làng Bến Đá. Cuộc sống của hai ông bà thật tất bật với chín miệng ăn. Cái
ăn lo không đủ lấy chi lo cho các con cắp sách đến trường, đúng như câu ngạn
ngữ “ cái khó bó cái khôn ”.
- Vợ chồng mình một nắng hai sương, cày sâu cuốc bẫm.
Chúng mình làm thuê làm mướn trên mấy thửa ruộng khô cằn đến nám mặt. Làm cật
lực như thế mà không lo đủ cho các con mỗi ngày một khôn lớn no bụng. Muốn
thoát khỏi cảnh này thì phải cho các con đi học. Có như thế, may ra tương lai
chúng khá hơn, không giống mình như hiện nay... Bà Sửu hay than thở cùng chồng.
- Mẹ nó nói như thế rất phải! Cái ăn cũng không có, lấy
tiền đâu mà cho con đi học. Tôi thì đau ốm bệnh tật triền miên. Bao nhiêu gánh
nặng, lo toan cho cuộc sống trong nhà đều trông cậy vào một mình bà hết!
Nói tới đó ông Sửu thấy thương cảm cho vợ, người đàn bà
cùng quê đã chia ngọt sẻ bùi với ông hơn mười mấy năm qua. Bà đã sinh cho ông
bảy đứa con vừa trai vừa gái, mấy đứa con gái giống mẹ rất xinh xắn. Hình ảnh
bà Sửu hồi còn trẻ hiện về trong ký ức ông…
Nguyễn Ninh Thuận
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét